Құтырма-бұл аса қауіпті жіті вирустық жұқпалы ауру, абсолюттік өліммен. Құтыру ауруының алдын алуға болады, дамыған ауруды емдеу құралдары жоқ. Әлемде әр 10 минут сайын құтыру ауруынан бір адам қайтыс болады.
Адамға инфекция тістеу, тырнау, құтырған жануар, ауру жануар жаңа жараларды, адамның терісіндегі кесектерді сілекеймен сілекеймен ластанған заттармен байланыста болған кезде пайда болады. Жұқтырған материалдың (ауру жануардың сілекейі) адамның аузының, көзінің, мұрын қуысының шырышты қабаттарына шашырауы мүмкін.
Вирустың құтыру қоздырғышы аурудың көрінетін белгілері пайда болғанға дейін 10 күн бұрын ауру жануардың сілекейінде болуы мүмкін екенін білу маңызды.
Адам ағзасына еніп, вирус жүйке жолдарына таралады, миға жетеді, онда қабыну дамиды, бұл орталық жүйке жүйесінің өмірлік маңызды элементтерінің жұмысын бұзады, нәтижесінде өлім болады.
Құтырудың алдын алуға вакцинопрофилактика және жабайы және қараусыз жануарлармен байланыста болу ережелерін сақтау арқылы болады.
1. Жабайы жануарлармен байланыста болудан аулақ болыңыз.
Кез-келген жабайы немесе жыртқыш жануар тыныш, сау, бейбіт және мейірімді болып көрінсе де қауіпті! Егер сіз орманда түлкіні, борсықты кездестірсеңіз - оларды қолыңызға алмаңыз,үтіктемеңіз, тамақтандырмаңыз және үйге әкелмеңіз! Балаларға бейтаныс жануарлармен байланысуға болмайтынын түсіндіріңіз, саяжай учаскесіне келген кірпі де, үйлердің шатырларында тұратын жаралар да, саябақта кездескен сарайлар да қауіп төндіреді.
2. Үй жануарларын ұстау ережелерін сақтаңыз.
Үй жануарларын әкімшілік округтің жануарлар ауруларымен күресу үшін ветеринарлық станцияға тіркеңіз және оны жыл сайын құтыру ауруына қарсы егіңіз.
Иттерді серуендеуге тек қысқа кірпікпен, ал күресетін немесе үлкен иттерді тұмылдырықпен апарыңыз. Оларды үйсіз жануарлармен байланыста болудан сақтаңыз. Жануардың кез-келген ауруында , әсіресе құтыру белгілері пайда болған кезде (мінез-құлықтың өзгеруі, шамадан тыс сілекей, жұтылу қиындықтары, құрысулар) шұғыл түрде жақын маңдағы ветеринарлық станцияға хабарласыңыз, өзін-өзі емдемеңіз. Егер сіздің жануарыңыз адамды тістеп алса, зардап шеккен адамға мекен-жайыңызды хабарлаңыз және жануарды ветеринарлық станцияның ветеринарымен тексеріп, бақылаңыз.
Үйсіз иттер немесе мысықтар болуы мүмкін жерлерде балаларды қараусыз қалдырмаңыз. Балаларға бейтаныс жануарларды үтіктеу, тамақтандыру, оларға жол бермеу қауіпті екенін түсіндіріңіз, олар ауыруы мүмкін.
Ықтимал ауру жануармен байланыс болса не істеу керек.
Адамды тістеген, тырналған, сілекейлеген кезде жараларды және жануардың сілекейі сабынды ерітіндімен 15 минут ішінде түсуі мүмкін барлық жерлерді тез арада жуу керек, содан кейін сутегі асқын тотығының ерітіндісімен өңделеді. Жараның шеттерін 5 пайыздық йод тұнбаларымен емдеңіз. Осыдан кейін дереу тұрғылықты жері бойынша травмотолог-дәрігерге хабарласыңыз, ол қажет болған жағдайда профилактикалық егу курсын тағайындайды.
Дер кезінде енгізілген антирабиялық вакцина ғана адамда құтырудың дамуынан сақтайды. Антирабиялық вакцинация курсы неғұрлым ертерек басталса, иммунитеттің дамуы тезірек болады, бұл аурудың дамуына жол бермейді.
Құтыру ауруының емі жоқ! Алайда, жануарлардан жарақат алған соң, әрбір жарақат алған адамды өлімнен құтқарудың жалғыз әдісі - жүйелі түрде құтыруға қарсы екпе алу болып саналады.
Егер өзіңізге белгілі иттен немесе мысықтан жарақат алсаңыз, жануарды мал дәрігеріне көрсетіңіз, мал дәрігері жануарды 10 күндік ветеринариялық бақылауда ұстап, сау болған жағдайда - жануардың денінің саулығын растайтын анықтама береді. Жарақаттанған адамға осы аралықта 3 рет егу тағайындалады (0, 3, 7 күндері). Ал егерде жарақаттаған жануар қашып кетіп, табылмаса, белгісіз болса немесе өліп қалған жағдайда құтыру ауруына қарсы антирабиялық 6 реттік егу курсы тағайындалады (0, 3, 7, 14, 30, 90 күндері).
Құрметті оқырмандар үй жануарларын ұстау ережелерін, жабайы және қараусыз жануарлармен байланыста болған кезде сақтық шараларын сақтау, уақтылы вакцинация сізді құтыру ауруынан сақтайды !
Нұрбақыт РАБАТ, Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау басқармасының басшысы