Мемлекет басшысы халыққа арнаған кезекті Жолдауында халықты алаңдатып отырған бірқатар өзекті мәселеге арнайы тоқталды.
Оның ішінде интернет-алаяқтық, жол апаттары, әскердегі тәртіп, наркобизнеске қарсы күрес, медициналық сақтандыру жүйесінің кемшілігі, педагогикалық және медициналық кадрлардың тапшылығы, шағын және орта бизнес саласын шектен тыс мемлекеттік бақылау, ауыл шаруашылығы статистикасын бұрмалау сияқты түйткілдері бар.
Жолдаудағы көптеген әлеуметтік-экономикалық бастамалар Мемлекет басшысы Ұлттық құрылтайдың отырыстарында айтқан идеологиялық тұжырымдардың іс жүзінде жүзеге асырылуының көрінісі болғанын атап өткен жөн. Түркістан қалалық полиция басқармасының бастығы Бауыржан Жанаевтың айтуынша, соңғы жылдары интернет алаяқтары көбейген. Олардың арбауына көбнесе егде жастағы азаматтар түсіп қалады екен.
- Соңғы уақытта «WhatsApp», «Telegram» және тағы басқа мессенджерлерін пайдалана отырып, азаматтарды алдау жағдайлары жиілеп кетті. Көбінесе алаяқтар азаматтардың аккаунтына сілтеме түрінде зиянды бағдарлама жібереді. Әдетте, сілтемеде балаларға дауыс беру, жүлделер ұтыс ойыны немесе сауалнаманың әртүрлі тақырыптарына сұрақ-жауап түрінде және тағы басқа ақпарат бар. Сілтемені басқаннан кейін шабуылдаушылар азаматтардың аккаунттарына, телефонға және дербес компьютерге параллель қол жеткізе алады. Әрі қарай, олардың аккаунтынан немесе фотосуретті мессенджерлерге енгізе отырып, ақша алуды сұрайтын мәтіндік хабарлама жіберіледі. Бұл жағдайда мұндай хаттарды алушылар мұндай өтінішті нақты деп қателеседі. Ақша алу үшін алаяқтар үшінші тұлғалардың шоттарын пайдаланады (дроптар). Осы схеманың жалғасында алаяқтар азаматтарға (әдетте жоғары лауазымдардағы мемлекеттік органдар мен квазимемлекеттік сектор қызметкерлеріне) басшыларынан хаттар жібереді. Сол үшінде осындай алаяқтардың іс-әрекетінен тұрғындар абай болғаны жөн, - дейді басқармас бастығы.
Жалпы алаяқтардың іс-әрекеттеріне қарайтын болсақ, Бауыржан Жанаев айтқандай келесі танымал алаяқтық схемалар: бұл қоңыраулар мен хабарламалар болуы мүмкін, онда Ұлттық қауіпсіздік комитеті қызметкерінің кейбір мәселелер көрсетіледі және нұсқауларын орындау ұсынылады. ҰҚК-нің ойдан шығарылған қызметкерлері банктік шоттағы қандай да бір күдікті операциялар (оның ішінде террористік топтарды қаржыландыру және т.б.) туралы хабарлайды және арнайы операцияны жүргізуге жәрдемдесуді талап етеді. Осыдан кейін байланыс прокуратура, банк және басқа да құқық қорғау органдарының қызметкерлеріне ауысады. Әдетте, мұндай операция несиені рәсімдеу, депозиттен немесе ағымдағы шоттан ақша аудару және ақшаны арнайы шотқа аудару, сондай-ақ курьер арқылы қолма-қол ақша беру қажеттілігінен тұрады.
туындаған проблемалар туралы хабарланады және ҰҚК таныс қызметкерінің байланыстары жіберіледі, ол оларды сыйақы үшін шеше алады.
Сенімділік үшін ведомствоның ресми бланкісіндегі түбіртектер/құжаттар (қызметтік куәліктердің, басып шығарылған тапсырмалардың және ҰҚК бұйрықтарының мөрлері мен қолдары бар фотосуреті) жіберілуі мүмкін.
«Осыған байланысты ІІМ азаматтарды мұқият болуға және туыстарынан, достарынан және т.б. күмәнді сілтемелер түскен болса, олар бойынша өтпеу туралы ескертеді. Мұндай хаттар мен қоңырауларды алған кезде оларды ашпауға және жіберушімен дереу байланысуға кеңес береміз. Егер сіз сілтемені ашқан болсаңыз, тіркелгіге байланған бөгде құрылғылардың бар-жоғын тексеру қажет. Ол үшін «WhatsApp» және «Telegram» мессенджерлер қосымшасында «Параметрлер», одан әрі – «байланысты құрылғылар» (Telegram – да – «құрылғылар»), онда параллель қосылыстар көрсетіледі. Егер қойындыда бөгде құрылғы болса, сессиядан шығу керек. Жеке деректер мен байланыстарды қорғау үшін мұндай процедураны мүмкіндігінше жиі жүргізу ұсынылады», дейді Бауыржан Жанаев.
Сондай-ақ басқарма бастығы соңғы уақытта алаяқтықтың жаңа түрі — квишинг әдісі қарқын алғанын, онда шабуылдаушылар барлық жерде кездесетін QR кодтары арқылы адамдардың жеке деректерін қолға түсіретінін айтты. Олар кез келген ақпаратты, сондай-ақ оқуға қажетті төлем деректерін шифрлай алады: банк деректемелері, сатып алынған өнім туралы ақпарат және басқалар.
«Мұны алаяқтар да пайдаланады, QR кодын қоғамдық орындарда орналастырады немесе электрондық спамға тіркейді. Бұл QR кодтары сізді құпия ақпаратты ұрлауға арналған зиянды веб-сайттарға бағыттай алады. Мысалы, алаяқтар сізге туыстары мен достарынан конкурсқа дауыс беруді немесе кодты сканерлеу арқылы сыйлық алуды сұрайтын хабарламалары бар бұзылған әлеуметтік медиа тіркелгілері арқылы жалған QR кодтарын жібере алады. Мұндай жағдайларда оның есептік жазбасы бұзылмағанына көз жеткізу үшін адамға тікелей хабарласу қажет.
Кейбір QR кодтары жеңілдіктерді, арнайы ұсыныстарды немесе тегін заттарды жарнамалай алады. Егер олар тым тартымды болып көрінсе, онда сіз кодты сканерлеу арқылы алаяқтардың қармағына түсуіңіз мүмкін. Қандай да бір әрекет жасамас бұрын ұсынысты мұқият зерделеу керек.
QR кодтарын қолданудың кең таралған әдістерінің бірі-тауарлар мен қызметтерге ақы төлеу. Дегенмен, QR кодын адамдар көп жиналатын жерлерде бірден сканерлеуге болмайды. Егер сіз сайтқа кірсеңіз, онда жеке деректеріңізді енгізбес бұрын оны тексеріңіз. Азаматтар қоғамдық жерде QR кодын сканерлеп, жалған сайттарда өздерінің жеке деректерін қалдырып, алаяқтардың құрбаны болған жағдайлар жиі кездесуде.
Түркістан қалалық полиция басқармасы киберқылмыскерлердің құрбаны болмау үшін қажетсіз QR-кодтарды сканерлеуден аулақ болуды, сәйкессіздіктер үшін әрқашан QR-код веб-сайтының мекенжайын тексеруді, тіркелгілеріңізді қорғау үшін күшті және бірегей құпия сөздерді пайдалануды ескертеді.
Егер сіз QR-кодты қолданған кезде сіздің шотыңыздан жұмсамаған ақшаңыз есептен шығарылғанын анықтасаңыз, шоттарды бұғаттау үшін банкке, сондай-ақ Түркістан қалалық полиция басқармасына алаяқтық туралы өтінішпен шұғыл хабар беріңіз» - дейді Бауыржан Жанаев.
