“Зорлық-зомбылықсыз 16 күн”республикалық акциясы аясында Абай аудандық әйелдер істері және отбасылық -демографиялық саясат жөніндегі комиссияның отырысы өтті.
Шараға мүдделі мемлекеттік органдардың, үкіметтік емес ұйымдардың, қоғамның, дағдарыс орталықтарының өкілдері қатысты. Жиын барысында жоспардағы шаралар талқыланып, халықты акцияға қатыстыру бойынша ұсыныс-пікірлері тыңдалып, жоспар толықтырылды.
Ата Заңымыздың 1-бабымен Қазақстан «құқықтық мемлекет» деп танылған. Құқықтық мемлекеттің әрбір азаматы құқықтық саналы, құқықтық мәдениетті болуы қажет. Мемлекетіміздің осы мақсатпен қабылдаған «2010–2020 жылға арналған құқықтық саясат тұжырымдамасы» да осыны көздеді. Алайда елімізде күнделікті орын алып жатқан оқиғаларға қарап, құқықтық сауаттылық әлі де төмен екенін көріп отырмыз.
Өз құқығыңды біліп, оны талап ету құқықтық сауаттылықтың тек бір бағыты. Кейде, заңды біле тұра ешнәрсе істей алмайтындай жағдай болады. Себеп – құқықтық сауаттылықтық болмауы.
Шымкентте осыдан бірнеше жыл бұрын «Отбасындағы зорлық-зомбылықсыз Қазақстан» пилоттық жобасының аясында «Көмек» дағдарыс орталығы ашылған болатын. Бұл жобаның мақсаты – отбасындағы жанжалдарға тосқауыл қойып, шаңырақ ынтымағын сақтау.
«Көмек» дағдарыс орталығы– өмірде қиындыққа тап болған, түрлі жастағы аналардың амалсыздан паналайтын жері. Мұнда кәмелетке толмаған қыздардан бастап, түрлі жасқа дейінгі келіншектер уақытша тұрақтай алады. Олардың бірінен ата-аналары, кейбіреуінен туыстары бас тартқан. Осылайша тағдырдың тауқыметіне ұшырап, қорғансыз қалғандар, көмек сұрауға мәжбүр. Оларға, дер кезінде психологиялық, рухани қолдау көрсетілмесе, өмірден түңіліп, күйзеліске түсуі мүмкін. Ал кей кездері өзіне- өзі қол жұмсайтындар да табылады. Сондықтан, уақытында тиісті сала мамандарының көмегіне жүгіну қажет.
Президент Қасым-Жомарт Тоқаев:
- Шын мәнінде, әрбір адам үшін анадан ұлы, анадан қымбат ешкім жоқ. Ең қастерлі құндылықтарымыз «Жер-ана», «Отан-ана» ұғымдарымен тығыз байланысты. «Ата ұлды, ана ұлтты тәрбиелейді» дейді. Бұл сөздің айрықша мән-маңызы бар. Ұлт болашағы ұрпақ тәрбиесінен басталады. Әр баланың жетістігі – ана махаббатының жемісі. Ұлы Абай айтқан «Толық адамға» тән асыл қасиеттер ұрпақтың бойына ана арқылы дариды. Қазір еліміз дамудың маңызды кезеңіне қадам басты. «Әділетті Қазақстанды» құру үшін ауқымды реформаларды қолға алдық. Ең бастысы, ел ішінде отаншылдық, мемлекетшілдік рух мықты болуы керек. Біз көк байрағымызды биік ұстайтын, білімді, ұлтжанды ұрпақ өсіруіміз керек,-деген болатын.
Отбасы – адам үшін ең жақын әлеуметтік орта. Отбасы белгілі дәстүрлердің, жағымды өнегелердің мұралар мен салт-дәстүрлердің сақтаушысы.
Отбасында бала алғаш рет өмірмен, қоршаған ортамен танысып, мінез-құлық нормаларын игереді. Отбасы баланың азамат болып өсуінің негізі болып табылады.
Сонымен қатар, жанұяның негізін қалаушылардың бірі ана. Қазіргі таңда жастайынан тұрмыс құрып, балалы болған қыз-келіншектер өте көп.
Өздерінің жас ерекшелігіне қарамастан, өзге біреуді тәрбиелеу оңай соқпасы анық. Тіпті, кейбірі күйзеліске түсіп, не істеп, не қойғанына жауап бере алмайтындар бар.
Пихологиялық әдістемелер бойынша адамның жан-жарасын емдейтін коуч, тренер Ботакөз Дүйсенбаева жас аналарға өзін-өзі бағалау, қадір-қасиетін арттыру, өзіне деген сенімділігін нығайту керектігін айтады.
Тұрмыстық зорлық-зомбылық – ауыр әлеуметтік салдары бар проблема. Ол өз алдына тек жәбірленушілердің құқықтарын бұзып қана қоймай, өскелең ұрпақ үшін теріс үлгі болып келеді. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың бастамасымен соңғы жылдары осы бағытта тың жобалар қолға алынуда.
Қазіргі таңда жалпы алғанда «Шымкент көпсалалы колледжі», «Shymkent жоғары педагогикалық колледжі», «Жол-көлік колледжі» МКҚК, М.Сапарбаев институтының «Парасат» колледжі ЖМ, М.Тынышпаев атындағы Қазақ көлік және коммуникациялар академиясының Шымкент көлік колледжі, «Оңтүстік Қазақстан жоғары медициналық колледжі» ЖШС, КЕАҚ «М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті колледжі», «Болашақ» жоғары колледжі, Техникалық колледжі жеке мекемесі, «Отырар» колледжі, «Авиценна атындағы жоғары медициналық колледжі» ЖШС студенттеріне ақпараттық кітапшалар таратылып, әлеуметтік сауалнамалар жүргізіліп келеді.
Айта кету керек 2024 жылғы 15 сәуірде Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев тұрмыстық зорлық-зомбылықпен күресуге бағытталған заңға қол қойды.
Жаңа заң әйелдер мен балаларға қатысты қылмыстар үшін жазаны күшейтуді көздейді.
Осылайша, бұрын ұрып-соғу және денсаулыққа қасақана жеңіл зиян келтіру әкімшілік құқық бұзушылық ретінде сараланып келсе, енді осы тектес қылмыстар үшін қылмыстық жауапкершілік енгізілді. Жазаларға 80-ден 200 АЕК-ке дейін айыппұл, 200 сағатқа дейін қоғамдық жұмыстарға тарту және 50 тәулікке дейін қамауға алу жатады.
Жәбірленушіні азаптағаны үшін 600 сағатқа дейін қоғамдық жұмыстарға тарту немесе 3 жылға дейін бас бостандығынан айыру, денсаулыққа орташа ауырлықтағы зиян келтіргені үшін – 2 жылға дейін бас бостандығынан айыру, денсаулыққа ауыр зиян келтіргені үшін – 3 жылдан 8 жылға дейін бас бостандығынан айыру жазасы қарастырылады.
Педофилді өлтіргені үшін өмір бойына бас бостандығынан айыру, кәмелетке толмаған 16 жасқа толмаған балаларды жыныстық қудалау үшін 200 сағатқа дейін қоғамдық жұмыстарға тарту және 50 тәулікке дейін қамауға алу қарастырылған. Кәмелетке толмағанды заңсыз бас бостандығынан айырғаны үшін – 5 жылдан 10 жылға дейін бас бостандығынан айыру, ал кәмелетке толмаған баланы ұрлау – 10 жылдан 15 жылға дейін бас бостандығынан айыру шарасы қолданылады.
Бұл заң жобасының қалыптасуына Қазақстан Республикасындағы Адам құқықтары жөніндегі уәкіл мекемесі де өз үлесін қосты.
2023 жылдың қараша айында Адам құқықтары жөніндегі уәкіл кеңсесі Тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес мәселелері бойынша халықаралық конференция өткізді, оның барысында мемлекеттік органдармен, сарапшылармен, ҮЕҰ және дағдарыс орталықтарының өкілдерімен бірлесіп, тұрмыстық зорлық-зомбылық жасауға ықпал ететін негізгі факторлар талқыланды. Нәтижесінде заңнамалық түзетулер пакеті қалыптастырылып, Қазақстан Республикасы Парламентіне жолданды.
