Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев «Әділетті мемлекет. Біртұтас ұлт. Берекелі қоғам» атты Жолдауында еліміздегі ең үлкен аса маңызды мәселе халықтың әл ауқатын көтеру екендігін баса айтты.
«Экономикалық саясатымыздың негізгі мақсаты еш өзгермейді. Оның мәні – сапалық және инклюзивтік тұрғыдан халықтың әл-ауқатын арттыру. Жаңа экономикалық бағдарымыздың басты басымдықтары мыналар: - жеке кәсіпкерлік бастамаларды ынталандыру, яғни, мемлекеттік капитализмнен және мемлекеттің экономикаға шектен тыс араласуынан бас тарту; - бәсекелестікті дамыту, яғни бәріне бірдей мүмкіндік беру; - сондай-ақ, ұлттық табысты әділ бөлу», -деп атап өтті Президент.
Осыған орай Сауран ауданы «Халықты жұмыспен қамту орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің 2022 жылдың сегіз айында «2021-2025 жылдарға кәсіпкерлікті дамыту» Ұлттық жобасы аясында атқарылған жұмыспен қамту шаралары туралы айтып беруін өтініп, Сауран ауданы «Халықты жұмыспен қамту орталығы» коммуналдық мемлекеттік мекемесінің басшысы Қонарбай Амангелдіні әңгімеге тартқан едік.
- Мемлекет басшысы бұл Жолдауында халықтың әл ауқатын көтеру, әсіресе жұмыспен қамту мәселесіне ерекше көңіл бөлді. Осыған байланысты ауданда жұмыспен қамтудың кешенді шаралары қалай жүзеге асырылуда?
- Қазіргі таңда Сауран ауданы бойынша Қазақстан Республикасы Үкіметінің 2021 жылғы 12 қазандағы №728 қаулысымен бекітілген «2021-2025 жылдарға арналған кәсіпкерлікті дамыту жөніндегі Ұлттық жоба» аясында, биыл аудан бойынша 4185 азаматты жұмыспен қамту жоспарланған болатын. Жобадағы бағдарламалар бойынша 4727 азамат өтініш білдіріп, оның ішінде 3837 адам әлеуметтік шаралармен қамтылған, орындалу пайызы 91,6 пайыз құрап отыр. Оның ішінде санаттары бойынша бөлінісі ке тоқталар болсақ, жұмыссыздар – 1895 адам, өзін-өзі жұмыспен қамтығандар – 655, жұмыс іздеушілер – 1172, ал 115 азамат компазиттік қызметке тіркелді.
- Кәсіпкерлерді қолдау іс-шаралары бойынша атқарылған жұмыстарға тоқтала кетсеңіз.
- Соңғы жылдары жұмыс орындарын субсидиялауды-қайтарымсыз қаржымен қамтуды ұйымдастыру арқылы кәсіпкерлерді қолдау шаралары бойынша атқарылған істер көп. Мәселен, оқу орнында жұмыссыздарды қысқа мерзімге оқытуға – 30 орын берілді. Жұмыс орнында оқытуға – 13 орын, Еnbek.kz платформасы бойынша онлайн оқытуға – 110 орын бөлінген болатын.
Жыл басынан әлеуметтік жұмыс орындарына – 170 орын жоспарланған, жолданғаны 215 азамат, орындалуы 126,4 пайызды құрап отыр. Жастар тәжірибесіне – 340 орын жоспарланған, қамтылғаны 270 азамат, орындалуы 79,4 пайыз.Қоғамдық жұмыстарға – 1000 орын жоспарланған, қамтылғаны 1237 адам, орындалуы 123,1 пайызды құрады.
- Өзіңіз білесіз көптеген кәсіпорындар мен мемлекеттік мекемелердің басшылары жаңадан оқу бітіргендерге әлі тәжірибесі жоқ деп жұмысқа қабылдаудан бас тартады. Жаңа оқу орнын бітірген жастарда қайдан тәжірибе болады. Мүмкін, осыған байланысты жастарды дуальды оқытып, нарықтағы сұранысқа ие кәсіби мамандықтарға даярлауымыз керек шығар.
- Иә дұрыс айтасыз. Бұл аса өзекті мәселе қазір өңірдегі кәсіби колледждер нарықтағы сұранысқа ие мамандықтарға жастарды тәрбиелей бастады. Мәселен, Ескі Ихандағы колледжде шаштараз, аспаз, электрик, фермер, ағаш және темір ұстасы секілді мамандықтарға бағыт ұстауда.
Біз де «Алғашқы жұмыс орындары» бойынша 22 орын белгілеп, жоспарланған. Алайда сұраныстың өсуіне байланысты қамтылғаны 39 адамға жетті. Яғни, жоспарлы тапсырманың іс жүзіндегі орындалуы 177,2 пайызды құрап отыр. «Ұрпақтар келісім шарты» жобасына екі орын белгіленген. Ал зейнетке шығуға бір жыл қалған қарияларға арналған «Күміс жас» жобасына– 30 орын жоспарланған болатын. Ал, жастарға арналған Мемлекеттік грантқа – 173 адам жоспарланды. Қазіргі таңда, мемлекеттік грант жобасы аясында 32 азамат бизнес идеясын ұсынып, комиссия шешімімен 16 азамат мемлекеттік грант иегері аттанды.
«Бизнес бастау» жобасы аясында – 180 адам жоспарланған. Жұмысқа жолданғаны 568 азамат. Бұл жобаның орындалуы 315,5 пайызды құрап отыр.
- Бұл жерде еңбеккерлерді уақытша маусымдық жұмыс орындарымен қамтуды емес, тұрақты жұмыс орындарымен қамту жайы қалай орындалуда?
- Ағымдағы жылы тұрақты жұмыс орындарына – 2337 адамды тарту жоспарланған. Жолданғаны 1359 адам, орындалу пайызы 58,1 пайыз. Бос жұмыс орындарына 578 адам және жаңа жұмыс орындарына 781 адам жолданды. Интеракциондық жеке бастама бойынша 809 жаңа жұмыс орыны ашылды. Өңірлік карта бойынша 96 жаңа жұмыс орындары ашылып, 76 азамат тұрақты жұмыспен қамтылды.
- Ауданда мүмкіндігі шектеулі азаматтарды жұмысқа тарту жайы қалай шешілуде?
- Жалпы жоба бойынша мүмкіншілігі шектеулі 117 адамды жұмыспен қамту жоспарланған болатын. Ал бағдарламалар бойынша 112 мүмкіншілігі шектеулі азамат жұмыспен қамтылды. Оның ішінде тұрақты жұмыс орындарына 37 адам жіберілді. Әлеуметтік жұмыс орнына үш адам, жастар тәжірибесіне төрт адам, қоғамдық жұмыстарға 48 адам тартылды. «Бизнес бастау» жобасы бойынша 20 адам қамтылды.
Пробация қызметінің есебінде тұрған адамдарды жұмысқа орналастыру бойынша, бас бостандығынан айыру орындарынан босатылған адамдарды жұмысқа орналастыру үшін, үш адам жолданған, жоспар толығымен орындалды.
- Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек тағайындау жайы қалай жүзеге асырылуда?
- «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек тағайындау» бойынша биыл орталық арқылы атаулы әлеуметтік көмекке мұқтаж 550 отбасының 4453 адамына 200 475 мың теңге тағайындалып, жұмыспен қамту және әлеуметтік бағдарламалар бөліміне жолданды. Оның ішінде, шартты түрі бойынша 473 отбасының 4206 адамына 179785 мың теңге тағайындалды. Шартсыз түрі бойынша 77 отбасының 328 адамына 20 690 мың теңге тағайындалған.
- Негізі барлық жұмыстар өзіңіз көздеген деңгейде бола бермейді. Өйткені, елімізде заңды белден басушылар да көп. Сонымен қатар, үкімет белгілеген жұмыстан да бас тартушылар кездеседі. Мұндай оқиғалар Сауран ауданында кездескен жоқ па? Өздеріңіз жұмысқа жіберген адамдар жөнінде мониторингілік бақылау, қызметтік тексерістер ұйымдастырып, қадағалап отырасыздар ма?
- Иә, дұрыс айтасыз. Қоғамдық жұмыс орындарын мониторингілік зерделеу барысында жұмысқа жолданған адамдардың жұмысқа көптеп шықпайтындығы байқалып отыр. Мысалы, Жүйнек ауыл округі мен Бабайқорған ауыл округінде жұмысқа жолданған азаматтардың жұмысқа шықпауы анықталды. Нақты айтатын болсақ, Жүйнек ауыл округі бойынша қоғамдық жұмысқа жолданған 60 азаматтың ішінен 36 азамат дәлелсіз себептермен жұмыста болмағандығы белгілі болды.
Ал Бабайқорған ауыл округі бойынша 2022 жылғы 7 қыркүйек күні түске дейінгі ішінара тексеру барысында жолданған 79 адамның ішінен 17 адам ғана жұмыс орнында болғандығы анықталды. Осыған орай, ауыл округ әкімдерін қоғамдық жұмыспен қамтылған азаматтармен заңға сәйкес жұмыстар ұйымдастырып, қадағалаулары жөнінде тапсырма беріп, ескертілді.
Мемлекет басшысы Жолдауында елдің әлеуметтік жағдайын қолдап қана қоймай, оның ашық та, жариялы түрде орындалуын атап өтті. Ендеше, бұл салада «бармақ басты, көз қыстымен» бюджеттен бөлінген қаражатты шашпашылыққа салуға жол берілмеуі тиіс деп есептеймін.
- Сұхбатыңызға рахмет!
